Oznaczenia na etykietach olejów silnikowych

Do każdego silnika powinien zostać dobrany odpowiedni olej, który zapewni mu ochronę przed zatarciem, lepsze osiągi, niższe zużycie paliwa i większy komfort każdy. Na rynku jest dostępnych wiele rodzajów olejów silnikowych, a na ich opakowaniach znajdują się stosowne oznaczenia. Warto wiedzieć co kryje się za poszczególnymi symbolami.

Istnieje pewna standaryzacja oznaczeń jakości olejów silnikowych. Należy tu wskazać dwie podstawowe klasyfikacje: amerykańską API oraz europejską ACEA. Producenci zwykle posługują się obiema naraz. Po prostu silniki ze Starego Kontynentu dość mocno różnią się od tych zza oceanu. Początkowa litera S w klasyfikacji Amerykańskiego Instytutu Naftowego (API) oznacza oleje do silników benzynowych, a C do wysokoprężnych. Drugi w kolejności symbol to wskazówka co do jakości produktu. Im dalej od początku alfabetu, tym wyższa jakość. Na przykład zapis SM oznacza olej do silnika napędzanego benzyną, którego jakość znacznie przewyższa taki, który opisano jako SA.

Podział zaproponowany przez Europejskie Stowarzyszenie Producentów Silników (ACEA) bazuje na czterech grupach olejów. Litera A to płyn do silników benzynowych. B to olej przeznaczonych do aut osobowych z silnikami Diesla. Symbol C informuje o oleju low SAPS albo mid SAPS do pojazdów osobowych z silnikami benzynowymi lub oleju do silników wysokoprężnych z filtrem cząstek stałych. D natomiast należy czytać jako zastosowanie w pojazdach ciężarowych jeżdżących na oleju napędowym. Po symbolu literowym umieszcza się oznaczenie cyfrowe, które zdradza jakość oleju i grupę jednostek napędowych, w których można tą ciecz zastosować. To cyfry od 1 do 5 – im wyżej, tym bardziej wartościowy płyn eksploatacyjny.

Kluczową kwestią jest też określenie klasy lepkości, czyli normy SAE. Ma ona związek z temperaturą, w której pracuje silnik. Chodzi o tajemnicze symbole na etykietach olejów, na przykład 10W-40. Wyszczególniono sześć klas olejów zimowych i pięć letnich. Umieszczona na butelce oleju litera W to skrót od „Winter”, czyli zima. Przed tym znakiem występują cyfry zdradzające płynność w niskich temperaturach. Im mniejsze, tym dany olej jest bardziej przystosowany do pracy w niskich temperaturach. Liczby są jednak umowne i nie można czytać ich dosłownie. Na przykład według norm SAE zapis 0W oznacza, że samochód powinien bezpiecznie odpalić przy minimalnej temperaturze minus 40 °C. 15W to już „tylko” minus 25 °C.Z kolei liczby zapisywane po oznaczeniu literowym i po myślniku wskazują na płynność w wyższych temperaturach. Analogicznie: im większa liczba, tym większa tolerancja na wysokie temperatury. Innymi słowy jest to przedział, w którym dany olej silnikowy zachowuje swoje właściwości smarne, a tym samym gwarantuje prawidłową pracę silnika i jego łatwiejsze uruchomienie. Obecnie dostępne na rynku płyny to w większości oleje wielosezonowe, czyli nadające się zarówno do jazdy zimowej, jak i letniej. Tak więc przykładowy zapis 5W-30 to olej wielosezonowy, a samo 5W oznacza mniej zaawansowany olej jednosezonowy.

Czołowi producenci olejów silnikowych umieszczają na etykietach także własne oznaczenia. To normy fabryczne, które określa się na podstawie wielu badań laboratoryjnych i praktycznych testów. W instrukcjach obsługi aut zawsze znajduje się miejsce na informacje o zalecanej klasie oleju silnikowego. Ponadto zasadniczy podział to oleje mineralne, syntetyczne oraz półsyntetyczne. Olej mineralny powstaje w efekcie destylacji ropy naftowej. Aby wyprodukować oleje syntetyczne stosuje się rozmaite procesy syntezy chemicznej. Półsyntetyki to odpowiednie proporcje mieszanek olejów syntetycznych i mineralnych. Poszczególne rodzaje znajdują zastosowanie w różnych typach silników. Różnią się składem i właściwościami chemicznymi oraz fizycznymi.

Olej silnikowy to nie tylko środek smarny, ale mieszanka zawierająca różnego rodzaju dodatki uszlachetniające. Składniki te mają za zadanie konserwację silnika, w tym usuwanie powstających podczas pracy zanieczyszczeń i ochronę przed korozją. Ponadto dodatki zapewniają większą odporność na niskie, zimowe temperatury. Najwięcej dodatków znajdziemy w syntetykach.

Olej mineralny zazwyczaj jawi się właściwym wyborem dla starszych jednostek napędowych, takich które mają już na koncie powyżej stu tysięcy przejechanych kilometrów. Oleje z tej grupy lepiej chronią szczelność silników nie pierwszej młodości. Niestety szybciej tracą swoje właściwości smarne i gorzej radzą sobie w mroźnych warunkach. Oleje półsyntetyczne z reguły też nadają się do starszych samochodów, ale nie wszystkich. Są mieszankami olejów syntetycznych i mineralnych, przy czym mineralne stanowią zdecydowaną większość składu. Dłużej znoszą próbę czasu, ale też w nieco wyższym stopniu wpływają negatywnie na system uszczelnienia motoru. Najlepsza jakość i przeznaczenie zwłaszcza do nowszych aut to ciecze syntetyczne, których właściwości pozostają prawie niezmienione nawet w skrajnych temperaturach. Lepiej chronią również elementy silnika przed zanieczyszczeniami. Jeśli samochód ma swoje lata i jeździł wyłącznie na oleju mineralnym, to przy wymianie nie należy decydować się na syntetyk. Może to doprowadzić do rozszczelnienia silnika i zapchania kanalików, a w efekcie do poważnej awarii. Z kolei olej syntetyczny czasem może ustąpić miejsca mineralnemu albo półsyntetycznemu. Mieszanie olejów również jest szalonym pomysłem. Przy doborze złotego płynu nie powinno być więc miejsca na żadne wątpliwości.